«دل خوش نباشید که مسکن فقط می‌سازیم، آب و برق را مجانی می‌کنیم»
پاسخ کوتاه:
ادعای رایگان شدن آب و برق توسط امام خمینی (س) در 12 بهمن 1357 در بهشت زهرا نادرست است. امام خمینی در هیچ‌یک از سخنان خود در این تاریخ وعده‌ای برای آب و برق مجانی ندادند. این ادعا بر اساس تحریف و تقطیع سخنان امام مطرح شده است. در واقع، امام خمینی در چندین مناسبت دیگر به موضوع رفاه اجتماعی اشاره کرده‌اند اما اولاً سخن امام نه قبل از پیروزی انقلاب و نه روز 12 بهمن به عنوان وعده، بلکه چندین روز پس از پیروزی انقلاب و نه به طور مطلق، بلکه مشخصاً برای طبقات محروم و مستمند و ضعیف صادر گردیده و ثانیاً نه به عنوان امری مستقل بلکه امری جزئی در خلال موضوعات معنوی و با اهمیت تر بیان شده است.
پاسخ کامل:
چرا این گزاره؟
تحریف ادعای «آب و برق مجانی» امام خمینی، عمدتاً با هدف ایجاد این تصور صورت گرفته است که انقلاب اسلامی ایران بر پایه وعده‌های اقتصادی بنا شده و امام خمینی برای جلب نظر مردم وعده‌های مادی و اقتصادی داده است. این نوع تحریفات با استفاده از تکنیک تقطیع و حذف بخش‌های دیگر سخنان امام، سعی در القای این دارند که اهداف انقلاب محدود به مسائل مادی بوده و معنویات و اهداف بلند امام خمینی و انقلاب اسلامی را نادیده می‌گیرند. چنین اقداماتی معمولاً به قصد کم‌ارزش جلوه دادن انقلاب و ارائه تصویری محدود و تحریف‌شده از آن انجام می‌گیرد.
مراد امام از گزاره
امام خمینی در سخنان خود در روزهای پس از پیروزی انقلاب، در 3 مورد، به موضوع آب و برق رایگان اشاره کرده‌اند. ایشان تأکید می‌کنند که این اقدام صرفاً برای طبقات محروم و کم‌بضاعت جامعه است و اینکه اهداف انقلاب اسلامی تنها به جنبه‌های مادی محدود نمی‌شود:
نوبت نخست:
در پیام ۱۴ ماده‌ای 9 اسفند سال ۵۷، قبل از ترک تهران به مقصد قم: «من به دولت راجع به مجانی کردن آب و برق و بعضی چیزهای دیگر فعلا برای طبقات کم‌بضاعتی که در اثر تبعیضات خانمان‌‌برانداز رژیم شاهنشاهی دچار محرومیت شده‌اند و با برپایی حکومت اسلامی به امید خدا این محرومیت‌ها برطرف خواهد شد، سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.» – صحیفه نور، ج۶
نوبت دوم:
در بدو ورود به قم (۱۰ اسفند ۵۷) در سخنرانی مدرسۀ فیضیه: «ما علاوه بر این که زندگی مادی شما را می‌خواهیم مرفه بشود، زندگی معنوی شما را هم می‌خواهیم مرفه باشد. شما به معنویات احتیاج دارید. معنویات ما را بردند اینها. دل خوش نباشید که مسکن فقط می‌سازیم، آب و برق را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، اتوبوس را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، دلخوش به این مقدار نباشید. معنویات شما را، روحیات شما را عظمت می‌دهیم؛ شما را به مقام انسانیت می‌رسانیم.» – صحیفه نور، ج۶، ص ۲۶۳
نوبت سوم:
روز جمعه ۱۱ اسفند ۵۷ در کتابخانۀ مدرسۀه فیضیه خطاب به خبرنگار روزنامه اطلاعات: «هر چه زودتر باید مشکل مسکن برای بی‌خانمان‌ها و فقرای ایران حل گردد و برای هر خانواده، مسکن مورد نیازشان تأمین شود. آب و برق برای فقرا و بی‌بضاعت‌ها باید مجانی گردد. به نظر من بیشتر انقلابیون واقعی یعنی آنها که نیروی عظیم و کوبنده این انقلاب بودند، مردم غیر مرفه بودند. کسانی که بیشترین کشته‌ها را دادند و با نیروی ایمان واقعی و اعتقاد راسخ، باعث پیروزی انقلاب شدند، همان کسانی بودند که به هیچ وجه اشرافی و مرفه نبودند و از طبقه پابرهنه بودند.» – صحیفه امام، ج۶، ص
همان گونه که ملاحظه می فرمایید اولاً سخن امام نه قبل از پیروزی انقلاب و نه روز 12 بهمن به عنوان وعده، بلکه چندین روز پس از پیروزی انقلاب و نه به طور مطلق، بلکه مشخصاً برای طبقات محروم و مستمند و ضعیف صادر گردیده و ثانیاً نه به عنوان امری مستقل بلکه امری جزئی در خلال موضوعات معنوی و با اهمیت تر بیان شده است.
گزاره های مرتبط:
در بیانات مختلف امام خمینی، به ویژه پس از پیروزی انقلاب، تأکید شده که انقلاب اسلامی، علاوه بر توجه به رفاه مادی، بر اهداف معنوی و انسانی نیز تأکید دارد.
باید دقت داشت امام خمینی هرگز نه در نجف و نه در پاریس وعدۀ آب و برق مجانی نداد.
همچنین از ابتدا تا انتهای سخنرانی بهشت زهرا در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ یک کلمه هم درباره آب و برق مجانی نیست و این تصور که این بخش سانسور می‌شود نادرست است. اتفاقاً اگر بنا‌بر سانسور باشد باید بیشتر به این بخش، حساسیت نشان دهند که «پدران ما چه حقی داشتند که سرنوشت ما را تعیین کنند. سرنوشت هر ملتی به دست خودش است.»
نکته جالب اما این است که چنان‌که اشاره شد قبل از امام سخنگوی دولت موقت (عباس امیرانتظام) بود که در هشتم اسفند ۱۳۵۷ و قبل از سفر امام به قم وعده آب و برق مجانی-البته با قید کم‌درآمدها- را مطرح کرد و در واقع اشاره رهبر فقید انقلاب به این بود که در امور مادی نباید توقف کرد: «دلخوش به این مقدار نباشید که آب و برق شما مجانی می‌شود…»
در حقیقت امام به خاطر این که مبادا این قبیل وعده‌های دولتی، انقلاب اسلامی را به انقلابی صرفا مادی و با اهدافی مادی تبدیل کند، مصوبه دولت موقت را اینچنین تصحیح می‌کند که دلخوش به این نباشید که آب و برق مجانی می‌شود! امام بزرگوار ما توضیح می‌دهد که انقلاب اسلامی علاوه بر اینکه وظیفه دارد به فکر رفاه مادی مردم باشد، دنبال رفاه و سعادت معنوی آدمها هم هست. چرا که انقلاب اسلامی بیشتر از آنکه مادی باشد، انقلابی معنوی برای گستتن بندهای اسارت و بردگی ناشی از استبداد و استعمار و استحمار بود.
گفتمان امام
برای آشنایی بیشتر با گفتمان امام(س) در موضوع «رفاه» به ویکی امام ذیل این مدخل مراجعه بفرمایید.