میزان رای ملت است

«میزان، رای ملّت است»

پاسخ کوتاه:

سخنان امام خمینی در تاریخ 25 خرداد 1358 در جمع پرسنل نیروی هوایی، جمله معروف “میزان، رأی ملت است” را به‌عنوان اصل اساسی در نظام جمهوری اسلامی ایران مطرح کردند. ایشان تأکید کردند که حق رأی متعلق به ملت است و هیچ‌کس نمی‌تواند این حق را از آنها سلب کند. امام خمینی با بیان این نکته که وکلای ملت نمایندگان مردم هستند و حق ندارند به‌جای ملت رأی دهند، بر اهمیت مشارکت مستقیم مردم در تعیین سرنوشت خود تأکید کردند. این سخنان به‌وضوح نشان‌دهنده اراده و خواست ملت در شکل‌گیری نظام جدید است.

پاسخ کامل:

چرا این گزاره؟

جمله “میزان، رای ملّت است” یکی از کلیدی ترین و پرتکرارترین عبارات امام خمینی (ره) است که نشان دهنده دیدگاه ایشان درباره جایگاه و نقش مردم در حکومت اسلامی می باشد. هدف امام از بیان این جمله، تاکید بر اهمیت رای و نظر مردم و مشارکت آنها در تعیین سرنوشت خود بود.

برخی در تلاشند نظام ولایت فقیه به عنوان یک نظام استبدادی و دیکتاتوری معرفی کنند که مردم در آن نقشی ندارند در حالیکه امام با بیان این عبارت، بر مردم سالاری دینی و نقش محوری مردم در حکومت اسلامی تاکید داشتند.

مراد امام از این گزاره؟

امام خمینی در سخنرانی خود در 25 خرداد 1358 در جمع پرسنل نیروی هوایی برای نخستین بار جمله معروف میزان، رأی ملت است  را بیان می کنند.

امام در این سخنرانی اظهار داشتند:

ما به اشخاصی که اطلاع ندارند از قوانین اسلام، اطلاع ندارند از روح اسلام، نمی دانند که اگر اسلام تحقق پیدا بکند چه خواهد شد، ما به آنها اجازه نمی دهیم که دخالت در این امور بکنند. بله، حق رأی دارند؛ رأی بدهند که اسلام نه؛ چنانکه دادند. مختارند که رأی بدهند؛ لکن نگویند که ما مجلس مؤسسان کوچک را نمی خواهیم. یک مجلس مؤسسان پانصد – ششصد نفری می خواهیم! بهانه نگیرند. مگر مجلس مؤسسان چیست؟ جز این است که اشخاصی که مردم آنها را انتخاب می کنند باید بنشینند و قانون را ملاحظه کنند؟ باید حتماً ششصد – هفتصد نفر باشند تا نوبت به شما هم برسد! اگر تمام ملت پنجاه نفر را تعیین کنند، اینها وکیل ملت نیستند؟ این مجلس مجلس مؤسسان نیست؟ ما بعد از اینکه بررسی شد در قانون اساسی، به نظر خبرگان اسلامی رسید، به نظر روحانی اسلامی رسید، به نظر علمای متعهد رسید، به نظر نمایندگان مردم رسید، باز هم در افکار عمومی می گذاریم، خود ملت میزان است. مجلس مؤسسان اگر اعتبار دارد برای این است که مجلس مبعوث از ملت است. خود ملت حق ندارد رأی بدهد، لکن وکیل ملت حق دارد؟! این چه غلطی است! خود من حق ندارم تصرف بکنم در مالم، وکیل من حق دارد؟! خود شما حق ندارید رأی بدهید، وکیل شما حق دارد؟! وکلا برای این حق دارند که وکیل شما هستند، و الّا چه حقی دارند؟ یک نفر چه حقی دارد برای 53 میلیون جمعیت رأی بدهد؟ پنجاه نفر – ششصد نفر چه حقی دارد برای یک ملت 53 میلیونی رأی بدهد؟ این حق برای این است که شما می خواهید رأی بدهید. رأی شماست. میزان؛ رأی ملت است. ملت یکوقت خودش رأی می دهد. یکوقت یک عده ای را تعیین می کند که آنها رأی بدهند: آن در مرتبه دوم صحیح است. و الّا مرتبه اول، حق مال خود ملت است. شما خون دادید، حقوقدانان برای شما تکلیف معین کنند؟! خودتان باید تکلیف معین کنید. شمایید، همین ملت، همین مردم محروم دانشگاه، جوانهای محروم دانشگاه، همین جوانهای محروم مدرسه فیضیه، همین جوانهای محروم در ارتش، همین جوانهای محروم در بازار، همین جوانهای محروم در کارخانه ها و در کشاورزی، اینها باید رأی بدهند. بهانه  ها را کنار بگذارید؛ از خدا بترسید؛ با ملت شوخی نکنید؛ رأی مردم را هیچ حساب نکنید؛ مردم را به حساب بیاورید.

گزاره های مرتبط:

امام خمینی در موارد متعددی به نقش و جایگاه مردم در تعیین سرنوشت خویش و نوع حکومت تاکید داشته اند به عنوان نمونه:

۱ـ ما خواهان استقرار از یک جمهوری اسلامی هستیم و آن حکومتی است متکی به آرای عمومی شکل نهایی حکومت با توجه به شرایط و مقتضیات کنونی جامعه ما، خود مردم تعیین شده خواهد شد (صحیفه امام، ج ۴، ص ۲۴۸، مصاحبه با خبرنگار روزنامه گاردین)

۲ـ در جمهوری اسلامی زمامداران… دقیقا باید به آرای باید آرای عمومی در همه جا احترام بگذارند. (همان، ص۲۶۶. مصاحبه با خبرنگار روزنامه ایتالیایی پانزه سرا- ۱۱ آبان ۱۳۵۷)

۳- چگونگی رژیم… پیشنهاد ما جمهوری اسلامی است… ما از طریق رفراندوم با ملت، یک جمهوری اسلامی تشکیل می دهیم. ( همان، ص ۳۳۴ مصاحبه با خبرنگار شبکه سی بی اس آمریکا مورخه ۱۵ آبان ۱۳۵۷)

۴- حکومت «جمهوری اسلامی» مورد نظر ما از رویه پیامبر اکرم (ص) و امام علی علیه السلام الهام خواهد گرفت و متکی به آرای عمومی ملت خواهد بود و شکل حکومت با مراجعه به آرای ملت تعیین خواهد گردید. (همان، ص ۳۳۴، مصاحبه با خبرنگار مجله عربی زبان المستقل ۱۵ آبان ۱۳۵۷)

۵- همچنین در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۵۷ در پیامی به ملت ایران به مناسبت روی کار آمدن دولت نظامی ازهاری از جمله اهداف مبارزه را «به پا داشتن حکومت جمهوری اسلامی مبتنی بر ضوابط اسلام، متکی به آرای ملت» اعلام می‌دارند. (همان ص ۳۴۹)

نمونه‌های متعدد دیگر به همین روشنی در رابطه نوع نظام مورد نظر حضرت امام و اصالت دادن به رای مردم در استقرار آن وجود دارد.

گفتمان امام(س):

برای آشنایی بیشتر با گفتمان امام(س) در موضوع «مردم» به ویکی امام ذیل این مدخل مراجعه بفرمایید.